Genç bir takipçim bana evlilikte “KALIN NEDİR* diye bir soru sormuş.

Arkadaşımızın yaşı genç olunca, Kalın’ın sosyal hayatımızdaki yerini bilmemesi de normal.

Dün evliliğe giden yolda; kız beğenme, kız isteme, söz kesme, nişan, çeyiz, kına, düğün olmak üzere, zorlu, heyecanlı bir süreç yaşanırdı.

Bundan elli altmış yıl kadar önce; kalın, çeyiz ve başlık parası evliliğe giden yolda yerine getirilmesi gereken önemli adetlerdendi.

Ancak bugünkü evliliklerde, kalın ve başlık parası unutulmaya yüz tutan adetlerimiz arasına girerken…

Çeyiz unutulmadı. Yeni hayat anlaşışına bağlı olarak farklılaştı ve günümüze ulaştı.

Dün ailelerin karşılıklı olarak gençlerin izdivacına olur vermeleri üzerine, buna resmiyet kazandırmak için kız istenirdi.

Kız istenmesinden hemen ardından erkek evi, kız evinin talep edeceği kalın miktarını sorar…

Aile üyelerinin karşılıklı görüşmeleri ve her iki ailenin tanıdığı hatırlı kişilerin araya girmesiyle her iki tarafı memnun edecek kalın miktarı tespit edilir ve ardından söz kesilirdi.

Kalın, erkek evinin kız evine gelinin çeyizini hazırlamak, kurulacak yeni yuva için gerekli olan; para, mal, tarla, bağ bahçenin adıdır.

Başlık parası ise erkek evinin kız evine verilen hediye mahiyetindeki mal veya paradır.

Verilen kalın kız için harcanır. Başlık parasının kullanımı kız evinin inisiyatifine kalmıştır.

Bir de mihr vardır ki…O da dini bir vecibe olarak evlilik akdi yapılmadan önce, erkeğin eşi olacak kadına boşanma söz konusu olduğunda bizzat vermeyi taahhüt ettiği maddi (altın üzerinden) bedeldir.

Bugün kalın, çağ dışı bir gelenek olarak görülebilir. Oysa dünün tarım ve hayvancılıkla geçinen toplumunda kalın, kadını ve erkeği aileye bağlayan önemli unsurlardan biri olarak görülürdü.

Rahmetli Hocam Prof.Dr. Bahattin Ögel kalın için;“Erkeğin kadını boşayamaması, kadının da istediği zaman kaçıp baba evine gidememesi için bir depozittir” derdi.

“Kalını, babanın sağ iken oğullarının evlenebilmeleri için verdiği pay…

Başlık; evlenme sırasında kız ailesine verilen hediye…

Çeyiz de baba malından kızlara düşen pay” olarak düşünebiliriz.

Kalın evlenecek çiftlerin aileleri arasında karşılıklı bir alışveriş sözleşmesi gibidir. Erkek evi kıza kalın verirken, kız evi de çeyiz ile ona karşılık vermeye çalışır.

Kalın, “babanın sağ iken oğullarının evlenebilmeleri için verdiği pay” olarak da değerlendirilebilir.

Evlilikte erkeğin ölmesi durumunda kalın kızın evinde kalır.

Bizim toplumumuzda ailelerin, oğullarını evlendirirken verdikleri kalın ve başlık, kızı olanın kızına verdiği çeyizin çokluğu, kişilerin ve ailelerin toplum içindeki statülerini, itibarlarını belirlemede önemli bir kriter olarak görülürken, evli çiftlerin aile içindeki statüsünü belirlemede önemli bir husus olmuştur.

Bugün kırsal yörelerde kalın ve başlık istendiğini duysak da bu gelenek terk edilemeye başlanmış, Yeni kent kültürü ve yeni hayat anlayışı da buna müsaade etmemektedir.

Dün bizim toplumumuzda gençlerin birbirlerini tanıması, tanışması, sevmesi, anlaşmış olmaları evlenmeleri için yeterli kabul edilmezdi. Bunun yanında, özellikle de ailelerin de bu evliliği tasvip etmeleri, rıza göstermeleri gerektiği büyük önem arz ederdi.

Bugün Gençlerin eş seçimindeki kriterleri büyük oranda değişti. Buna bağlı olarak da evlilikte talep edilenler dünle kıyaslanmayacak kadar farklılaştı.

Gençler artık kendi aralarında aldıkları evlilik kararlarını ailelerinin onayını almaktan çok, usul yerini bulsun diye yapıyorlar.

Günümüzde evlilikle ilgili eski usuller yeni adetlere yerini bırakırken , gençler artık evlenirken çok aceleci davranıyor, bir o kadar da hızlı boşanıyorlar.

İbrahim Alisinanoğlu-01.10.2024